Ψεύτικες εικόνες αλληλεγγύης για τη Γάζα;

 

Ψεύτικες εικόνες αλληλεγγύης για τη Γάζα; 

Του Ειρηναίου Μαράκη 

Σε μια εποχή όπου η εικόνα ταξιδεύει γρηγορότερα από την είδηση, η κριτική ματιά είναι πιο απαραίτητη από ποτέ. Παρατηρώ ότι τις τελευταίες ημέρες κυκλοφορούν στα κοινωνικά δίκτυα φωτογραφίες που φέρονται να δείχνουν Αιγύπτιους να στέλνουν βοήθεια στους Παλαιστίνιους της Γάζας μέσω της θάλασσας, με μπουκάλια γεμάτα ρύζι και δημητριακά. Ωστόσο, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι οι εικόνες αυτές είναι δημιουργήματα τεχνητής νοημοσύνης (AI) και όχι αυθεντικά φωτογραφικά στιγμιότυπα.

Με μια πιο προσεκτική παρατήρηση, προκύπτουν πολλά ερωτήματα. Καταρχάς, στις εικόνες παρατηρείται ένα υπερβολικά επαναλαμβανόμενο μοτίβο των μπουκαλιών στη θάλασσα όπου όλα έχουν σχεδόν το ίδιο σχήμα, θέση και φωτισμό, χωρίς την αναμενόμενη ποικιλία που θα υπήρχε σε μια πραγματική σκηνή με φυσική ροή του νερού και τυχαία τοποθέτηση. Στη συνέχεια, εύκολα θα εντοπίσουμε ότι στα πρόσωπα των ανθρώπων που υποτίθεται ότι συμμετέχουν στην αποστολή βοήθειας παρατηρούνται θολά και αφύσικα χαρακτηριστικά. Ορισμένα πρόσωπα είναι δυσδιάκριτα ή παραμορφωμένα, στοιχείο που αποτελεί κοινό "σφάλμα" των γεννητριών εικόνων τεχνητής νοημοσύνης. Ακόμα, τα χέρια των ανθρώπων εμφανίζονται πολλές φορές κακοσχεδιασμένα ή τοποθετημένα με τρόπο αφύσικο, κάτι που προδίδει την τεχνητή προέλευση των εικόνων. Τέλος, η λεζάντα πάνω σε ένα από τα μπουκάλια — "Από τον λαό της Αιγύπτου προς τη Γάζα" στα αραβικά — φαίνεται άτεχνα τοποθετημένη, χωρίς να προσαρμόζεται στο κυρτό σχήμα του πλαστικού, υποδηλώνοντας επεξεργασία ή ψηφιακή προσθήκη. Και όταν κάτι ξεφεύγει από το ανθρώπινο μάτι, η ίδια η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε ποιες εικόνες είναι ψεύτικες και ποιες αληθινές. 

Παρατηρήσεις 

Ένα άλλο όμως εξίσου σημαντικό ζήτημα είναι κατά πόσο ισχύει η ίδια η είδηση ότι Αιγύπτιοι πολίτες προχωρούν σε μια τέτοια πράξη αλληλεγγύης. Ψάχνοντας, στο ελληνικό X υπάρχουν αρκετές αναρτήσεις από τις 24 Ιουλίου 2025, που περιγράφουν Αιγύπτιους πολίτες να γεμίζουν πλαστικά μπουκάλια με ρύζι, φακές, αλεύρι ή γάλα σε σκόνη και να τα ρίχνουν στη θάλασσα με την ελπίδα να φτάσουν στη Γάζα για να βοηθήσουν τους κατοίκους που αντιμετωπίζουν επισιτιστική κρίση. Αυτές οι αναρτήσεις περιλαμβάνουν συναισθηματικές περιγραφές και κάποιες συνοδεύονται από βίντεο ή εικόνες που φέρεται να δείχνουν την πράξη αυτή. Ωστόσο, οι αναρτήσεις αυτές δεν παρέχουν επαληθευμένες πηγές, και η αυθεντικότητα του περιεχομένου παραμένει αβέβαιη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πλατφόρμες επιβεβαίωσης γεγονότων όπως το PolitiFact και το Newschecker έχουν ερευνήσει βίντεο και φωτογραφίες που υποτίθεται δείχνουν Αιγύπτιους να στέλνουν βοήθεια προς τη Γάζα, και έχουν αποδείξει ότι πρόκειται για ανακυκλωμένο ή ψευδές υλικό χωρίς σχέση με τα πρόσφατα γεγονότα.

Αμερικανικό X

Στο αμερικανικό X, η έρευνα δεν εντόπισε πρόσφατες αναρτήσεις (μέσα στον Ιούλιο 2025) που να αναφέρουν συγκεκριμένα Αιγύπτιους πολίτες να στέλνουν μπουκάλια με τρόφιμα στη Γάζα μέσω της θάλασσας. Υπάρχουν γενικότερες συζητήσεις για την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, με αναφορές σε βία κοντά σε σημεία διανομής τροφίμων και στην έλλειψη βοήθειας, αλλά καμία δεν επικεντρώνεται στην συγκεκριμένη δράση των Αιγυπτίων. Οι αναρτήσεις στο αμερικανικό X επικεντρώνονται περισσότερο σε πολιτικές συζητήσεις, κατηγορίες για τη διαχείριση της βοήθειας από το Ισραήλ ή τη Χαμάς, και στην κριτική της Gaza Humanitarian Foundation (GHF). Η απουσία αναφορών σε αυτή την ιστορία υποδηλώνει ότι δεν έχει γίνει viral ή δεν έχει προσελκύσει σημαντική προσοχή στις ΗΠΑ.

Άλλες χώρες στο X

Σε άλλες χώρες όπου το X είναι δημοφιλές (π.χ., Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς, Αυστραλία, ή αραβόφωνες χώρες), δεν υπάρχουν ευρέως διαδεδομένες αναρτήσεις που να επιβεβαιώνουν την ιστορία των Αιγυπτίων που πετούν μπουκάλια στη θάλασσα. Στις αραβόφωνες κοινότητες του X, υπάρχουν κάποιες αναφορές σε αραβικά (κυρίως από αιγυπτιακούς λογαριασμούς) που περιγράφουν παρόμοιες πράξεις, αλλά αυτές είναι περιορισμένες και συχνά επαναλαμβάνουν το ίδιο υλικό (βίντεο ή εικόνες) χωρίς ανεξάρτητη επαλήθευση. Για παράδειγμα, ορισμένοι αιγυπτιακοί λογαριασμοί μοιράζονται βίντεο που δείχνουν μπουκάλια να επιπλέουν, αλλά δεν υπάρχει επιβεβαίωση ότι αυτά φτάνουν στη Γάζα ή ότι η δράση είναι μαζική. Σε ευρωπαϊκές ή ασιατικές κοινότητες του X, το θέμα φαίνεται να έχει ελάχιστη απήχηση, με την προσοχή να επικεντρώνεται περισσότερο σε γενικότερες συζητήσεις για την κρίση στη Γάζα.

Διεθνή sites και ειδησεογραφικές σελίδες 

Η έρευνα σε διεθνή ειδησεογραφικά sites (όπως BBC, The Guardian, Reuters, Al Jazeera, CNN, κ.λπ.) δεν εντόπισε καμία αναφορά για Αιγύπτιους πολίτες που πετούν μπουκάλια με τρόφιμα στη θάλασσα για τη Γάζα, με βάση τα δεδομένα μέχρι τις 25 Ιουλίου 2025. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης επικεντρώνονται κυρίως σε:

- Τη βία κοντά σε σημεία διανομής τροφίμων της Gaza Humanitarian Foundation (GHF), με εκατοντάδες θανάτους Παλαιστινίων που προσπαθούν να προσεγγίσουν βοήθεια. (News.un - εδώ και εδώ, The Guardian) 

- Τον αποκλεισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας από το Ισραήλ και τις συνέπειες της πείνας στη Γάζα.(Apnews.com, Npr.org και ξανά στο Apnews.com) 

- Την κριτική για τη λειτουργία του GHFκαι τη στρατικοποιημένη διανομή βοήθειας. (Npr.org, New York Times) 

- Τη δράση Παλαιστινίων influencers που μοιράζονται περιεχόμενο για την κρίση, όπως ο Hamada Shaqoura, ο οποίος μαγειρεύει για εκτοπισμένους στη Γάζας. 

Επιπλέον, σύμφωνα με τη διεθνή πλατφόρμα ένα αντίστοιχο βίντεο το 2023 που φέρεται να δείχνει Αιγύπτιους να περνούν τρόφιμα στη Γάζα είχε διαψευστεί, καθώς αποδείχτηκε πως ήταν παλιό και άσχετο με τον ισραηλινό αποκλεισμό.

Μια συμβολική πρωτοβουλία 

Μια νέα και βαθιά συμβολική πρωτοβουλία με τίτλο «Από Θάλασσα σε Θάλασσα – Ένα Μπουκάλι Ελπίδας για τη Γάζα» παρουσιάστηκε πρόσφατα από την εφημερίδα The New Arab. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, Αιγύπτιοι πολίτες γεμίζουν μπουκάλια του ενός ή δύο λίτρων με ξηρά τρόφιμα, όπως ρύζι, φακές και σιτηρά, και τα ρίχνουν στη Μεσόγειο Θάλασσα, με την ελπίδα να φτάσουν στις ακτές της αποκλεισμένης Γάζας. Η ιδέα αποδίδεται σε έναν Αιγύπτιο ακαδημαϊκό που ζει στην Ιαπωνία, ο οποίος πρότεινε τη χρήση δοχείων 25 λίτρων, αεροστεγώς κλεισμένων, ώστε να επιπλέουν και να ταξιδεύουν με τα θαλάσσια ρεύματα από περιοχές όπως η Νταμιέττα ή το Πορτ Σάιντ προς τη Γάζα. Παρόλο που η πρωτοβουλία αυτή δεν αποτελεί πρακτική λύση στην ανθρωπιστική κρίση που προκαλείται από τον ισραηλινό αποκλεισμό και την παρεμπόδιση ανθρωπιστικής βοήθειας, θεωρείται μια συγκινητική πράξη αλληλεγγύης και απόγνωσης.

Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει ανεξάρτητη επιβεβαίωση από άλλα διεθνή ή αναγνωρισμένα μέσα ενημέρωσης για την υλοποίηση αυτής της ενέργειας, πέραν της αρχικής αναφοράς από το The New Arab. Επομένως, παρότι η ιστορία έχει προκαλέσει συγκίνηση και θαυμασμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν είναι ακόμη σαφές σε ποιο βαθμό πραγματοποιείται στην πράξη και ποια είναι η πραγματική της εμβέλεια. 

Συμπέρασμα:

Η ιστορία των Αιγυπτίων που πετούν μπουκάλια με τρόφιμα στη θάλασσα για τη Γάζα φαίνεται να περιορίζεται κυρίως σε αναρτήσεις στο ελληνικό και, σε μικρότερο βαθμό, στο αιγυπτιακό X, χωρίς ευρεία διάδοση σε άλλες χώρες ή επιβεβαίωση από διεθνή μέσα ενημέρωσης. Δεν υπάρχουν αξιόπιστες πηγές ή επαληθευμένες φωτογραφίες που να τεκμηριώνουν αυτή τη δραστηριότητα, και οι εικόνες που κυκλοφορούν στο X δεν μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστες χωρίς περαιτέρω έλεγχο. Η έλλειψη κάλυψης από διεθνή μέσα υποδηλώνει ότι η δράση αυτή είτε δεν έχει συμβεί σε μεγάλη κλίμακα είτε δεν έχει προσελκύσει την προσοχή των μέσων ενημέρωσης . 

Έτσι λοιπόν, αν και η πρόθεση ενός τέτοιου αφηγήματος μπορεί να είναι συγκινητική ή πολιτικά φορτισμένη, είναι σημαντικό να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι σε εικόνες που κυκλοφορούν ευρέως χωρίς επαλήθευση, ιδίως σε περιόδους έντασης όπου η πληροφορία —και η παραπληροφόρηση— μπορούν να επηρεάσουν τη γνώμη και τη στάση του κόσμου. Προφανώς, δεν αμφισβητείται το κύμα αλληλεγγύης προς τη Γάζα αλλά η συγκεκριμένη περίπτωση αναδεικνύει ότι πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με το τι διαδίδουμε. Είναι κρίμα τέτοιες ψεύτικες εικόνες — ακόμη κι αν δημιουργήθηκαν με καλές προθέσεις — να υπονομεύουν την αλήθεια και να θολώνουν τον πραγματικό αγώνα του παλαιστινιακού λαού για την απελευθέρωσή του από τα δεσμά και τις βόμβες του κράτος τρομοκράτη του Ισραήλ.

***

Πληροφορίες:

Για να βεβαιωθούμε για τις υποψίες μας χρησιμοποιήσαμε ένα εργαλείο της τεχνητής νοημοσύνης (Chatgpt.com). Αν και από άποψη, δεν εγκρίνουμε την (κατά)χρήση των συγκεκριμένων εργαλείων. Άλλωστε, τις περισσότερες φορές αρκεί - ελπίζουμε - η κριτική σκέψη. 

»» 

(Ζητάμε τη βοήθεια των αναγνωστών/ριών. Όποιος/α/ο έχει βρει και διαθέτει την είδηση από έγκυρη πηγή παρακαλούμε να μας ενημερώσει ώστε να προχωρήσουμε στην αναγκαία διόρθωση. Θα μας βρείτε στο mail: rmbookzine@gmail.com Ως τότε, κρατάμε το κείμενο όπως είναι. Ευχαριστούμε)