Ο υπερτουρισμός ως μηχανή αποκλεισμού

 

Ο υπερτουρισμός ως μηχανή αποκλεισμού

Επισκέπτες εγκαταλείπουν ξενοδοχεία λόγω θορύβου από οικοδομικές εργασίες στην Παλιά Πόλη στα Χανιά, διαβάζουμε στον τοπικό τύπο. Συγκεκριμένα, κάτοικοι και επαγγελματίες της περιοχής Τοπανά, με ανακοίνωσή τους, ζητούν παύση των εργασιών από 1η Απριλίου έως 31 Οκτωβρίου, γιατί οι οικοδομικές εργασίες φέρνουν ως αποτέλεσμα την ταλαιπωρία των επισκεπτών και τη δημιουργία προβλημάτων στον τουριστικό κλάδο της περιοχής.

Όλα αυτά, βέβαια, είναι γελοιότητες. Δεν μπορεί να σταματήσει η κοινωνική ζωή στην πόλη – και ναι, οι οικοδομικές εργασίες είναι κομμάτι αυτής της ζωής – και πρέπει να πραγματοποιούνται κανονικά. Φυσικά, με την προϋπόθεση ότι τηρούνται όλα τα προβλεπόμενα – κάτι που πολύ συχνά δεν συμβαίνει, ας είμαστε ειλικρινείς. Με την ανοχή των αρμόδιων αρχών προς όφελος των μεγάλων ξενοδοχειακών ομίλων που αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους και στην πόλη μας. Με λίγα λόγια, οικοδομικές εργασίες σε ώρες κοινής ησυχίας ή τις Κυριακές δεν πρέπει να γίνονται – για ένα πλήθος λόγους, αλλά όχι γι’ αυτούς που επικαλείται η ανακοίνωση. 

Η απαίτηση για σιγή νεκροταφείου σε μια ζωντανή πόλη αναδεικνύει το παράλογο του κυρίαρχου τουριστικού μοντέλου: μια οικονομία που στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον (υπερ)τουρισμό, αλλά απαιτεί οι πόλεις να λειτουργούν ως σκηνικά, όχι ως ζωντανοί οργανισμοί. Και, εάν μιλάμε για οικοδομικές εργασίες εντός της Παλιάς Πόλης, προφανώς αφορούν την (ανα)κατασκευή, κυρίως, κάποιου τουριστικού καταλύματος. Άρα, εδώ προκύπτει μια εντυπωσιακή αντίφαση: ναι, στον τουρισμό• όχι, στις εργασίες για την ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος. Καλό, ε;

Όλα αυτά όσον αφορά τις διαμαρτυρίες. Αλλά η απαίτηση να διακοπούν οι οικοδομικές εργασίες σημαίνει κίνδυνο για το επάγγελμα του οικοδόμου και τα συναφή επαγγέλματα (πλακάδες, υδραυλικοί κτλ.) και αναδεικνύουν, για ακόμα μία φορά – και δεν θα είναι η τελευταία – πόσο ενδιαφέρονται για τα δικά τους συμφέροντα συγκεκριμένα επαγγέλματα, που με την ανοχή της τοπικής διοίκησης και του κεντρικού κράτους εφαρμόζουν τις χειρότερες των πολιτικών εκμετάλλευσης σε βάρος των εργαζόμενων του τουρισμού και της εστίασης. Αν κάτι πρέπει να συζητείται σοβαρά για τον τουρισμό στα Χανιά – και πανελλαδικά – δεν είναι μόνο οι οικοδομικές εργασίες (στο σωστό πλαίσιο: κατασκευή κατοικιών για τους πολλούς – όχι για τους λίγους) αλλά οι απλήρωτες υπερωρίες, τα εξαντλητικά ωράρια, η έλλειψη ελέγχων και το καθεστώς επισφάλειας για χιλιάδες εργαζόμενους. Αυτά είναι τα πραγματικά προβλήματα στον τουριστικό κλάδο, όχι ο ήχος από ένα κομπρεσέρ στις 12 το μεσημέρι.

Η Παλιά Πόλη όπως και άλλες ιστορικές γειτονιές μετατρέπεται σταδιακά σε θεματικό πάρκο προς πώληση και ενοικίαση. Οι μόνιμοι κάτοικοι εκτοπίζονται, εξαφανίζεται το πράσινο, μειώνονται έως εξαφανίζονται οι δημόσιοι, ελεύθεροι χώροι και κάθε δραστηριότητα που θυμίζει «κανονική ζωή», όπως η εργασία, θεωρείται ενοχλητική. Αυτή η λογική πρέπει να αμφισβητηθεί συνολικά. Δεν προκαλεί εντύπωση που η τοπική, δημοτική διοίκηση ακούει πιο πρόθυμα τις φωνές εκείνων που έχουν ιδιοκτησίες ή επιχειρήσεις, παρά τις ανάγκες των εργατών και των κατοίκων. Το ποιος έχει φωνή, ποιος θεωρείται «τουριστικό κεφάλαιο» και ποιος «οχληρός παράγοντας» δεν είναι τεχνικό, αλλά ένα βαθιά πολιτικό ταξικό ζήτημα.

Μια πόλη δεν μπορεί να υπηρετεί μόνο τα συμφέροντα των επισκεπτών και των ιδιοκτητών. Αν δεν είναι βιώσιμη και δίκαιη για τους εργαζόμενους και τους κατοίκους της, τότε είναι μια πόλη για τους λίγους.

Ειρηναίος Μαράκης 

5/8/2025