Η απελευθέρωση δεν περνά από την επιλεκτική στοχοποίηση

 

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΔΕΝ ΠΕΡΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΣΤΟΧΟΠΟΙΗΣΗ 

Υπάρχει κάποιο σημείο, ένα όριο αν θέλετε, που όταν το ξεπεράσουμε, δε θα αναπτύξουμε την πολιτική μας συνείδηση αλλά μάλλον ένα είδος παραλόγου και επικίνδυνου κυνισμού. Ενός κυνισμού που αντί να είναι λειτουργικός υπέρ της υπόθεσης της κοινωνικής απελευθέρωση θα καταλήξει να αναπαράγει τις χειρότερες παραδόσεις διάφορων μορφών καταπίεσης. Τολμώ να πω, ότι υπάρχει ένα σημείο καμπής όπου η υπεράσπιση κι η στήριξη των καταπιεσμένων δεν φωτίζει την αλήθεια, αλλά βαθαίνει το σκοτάδι. Δηλαδή εκείνο που φοβόμαστε και θέλουμε να αντιμετωπίσουμε. Και εκείνο το σημείο είναι η στιγμή που, στο όνομα της Παλαιστίνης, (μπορούμε να) εγκαταλείψουμε τη δημοκρατία και τις βασικές, ιστορικές κατακτήσεις του εργατικού και προοδευτικού κινήματος και που πάνω στην προσπάθεια να σταματήσουμε την γενοκτονία στη Γάζα, αποδεχόμαστε ή κάποιοι αποδέχονται, συνειδητά ή ασυνείδητα, τον αντισημιτισμό – αρκεί να είναι «συμβολικός» ή «παρεμβατικός».

Η αφορμή για αυτή την παρατήρηση έρχεται από ένα πρόσφατο δημόσιο σχόλιο του καθηγητή Τάκη Πολίτη που διατυπώνει την εξής θέση: Οι εβραϊκές συλλογικότητες που δεν καταγγέλλουν την γενοκτονία που διαπράττει το κράτος τρομοκράτης και απαρτχάιντ του Ισραήλ στη Γάζα, είναι συνένοχες μέσω της σιωπής τους. Ότι η «σιωπή είναι συνενοχή» ισχύει όχι μόνο για το κράτος, την τοπική αυτοδιοίκηση, τους συλλόγους, αλλά και για εκείνες τις εβραϊκές κοινότητες που δεν έχουν τοποθετηθεί. Ότι η δημόσια παρέμβαση με ρίψη κόκκινου χρώματος στα γραφεία της Εβραϊκής κοινότητας στα Γιάννενα, ενταγμένη σε διαδήλωση για τη Γάζα, δεν συνιστά αντισημιτισμό – αλλά μια δίκαιη και απαραίτητη διαδικασία πίεσης και δράσης. Ότι, με άλλα λόγια, ο σεβασμός δεν είναι διαρκής, αλλά υπό αίρεση. Η θέση αυτή, αν και εκκινεί από έναν γνήσιο και δικαιολογημένο θυμό απέναντι στο ισραηλινό κράτος και το γενοκτονικό του έργο, καταλήγει σε κάτι ιδιαίτερα επικίνδυνο: στην πολιτική κάθαρση του αντισημιτισμού, αρκεί αυτός να φοριέται με την προβιά της «αντισιωνιστικής παρέμβασης». Και σε αυτό, η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι κατηγορηματική: όχι στο όνομά μας. Όχι στο όνομα της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης. 

Η θέση μου, την οποία έχω διατυπώσει ήδη δημόσια τόσο σε σχόλιο μου για την επίθεση στην Εβραϊκή κοινότητα, όσο και στο άρθρο «Παρατηρήσεις: Σιωνισμός, ναζισμός και ισλαμοφοβία» (Αγώνας της Κρήτης, 20/6/2025), είναι σαφής: η αλληλεγγύη στους Παλαιστίνιους δεν χρειάζεται ενοχοποιημένους και στοχοποιημένους Εβραίους. Δεν χρειάζεται συμβολικές επιθέσεις και κυρίως, δεν χρειάζεται όρους και προϋποθέσεις για να αναγνωρίσουμε σε έναν λαό την ιστορική του οδύνη και την καταστροφή. Θα είμαι αυστηρός, λοιπόν. Όταν απαιτούμε από μια κοινότητα να πάρει θέση – όχι ως πολιτικός φορέας, αλλά επειδή είναι η Εβραϊκή κοινότητα – τότε αυτό που λέμε στην πραγματικότητα είναι: «δείξε μας ότι είσαι με μας, αλλιώς είσαι με τον εχθρό». Το ερώτημα είναι συγκεκριμένο: Η ίδια αυτή λογική δεν είναι που όπλισε τον Ναζισμό; Δεν είναι αυτή που χρησιμοποίησε τα πογκρόμ και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ως εργαλείο της βιομηχανικής εξόντωσης των Εβραίων επειδή κάποιος «κακός Εβραίος τραπεζίτης» κάπου στην Ευρώπη είχε ισχύ;

Ο Πολίτης ισχυρίζεται ότι «ο σεβασμός δεν κληρονομείται». Σωστά. Μα παράλληλα ο σεβασμός δεν εκβιάζεται. Όσο δίκιο κι αν έχει εκείνος που τον ζητά. Και δεν διαφωνεί κάνεις ότι όσοι/ες/@ είμαστε κατά της γενοκτονίας, δηλαδή η κοινωνική και δημοκρατική πλειοψηφία στην Ελλάδα και παντού, έχουμε όλο το δίκιο του κόσμου. Με λίγα λόγια, ο σεβασμός δεν είναι ένα εμπόρευμα στο παζάρι που θα το αγοράσει όποιος/α κάνει την χαμηλότερη προσφορά. Αποτελεί σοβαρό λάθος – πολιτικό και ηθικό – να απευθυνόμαστε σε μια εθνοτική ή θρησκευτική κοινότητα λέγοντας ότι «θα σε σεβαστούμε εφόσον πάρεις τη σωστή θέση»! Αλήθεια, με ποιο δικαίωμα ζητάμε κάτι τέτοιο; Αντίθετα, αυτό που μας επιτάσσει η ιστορία και η μνήμη του Ολοκαυτώματος είναι ακριβώς το αντίθετο: η κριτική προς τα εγκλήματα του Ισραήλ στην Παλαιστίνη και όχι μόνο, δεν μπορεί να βασίζεται στη συλλογική ταυτότητα. Ότι δεν χρεώνεις σε όλους, ό,τι κάνουν λίγοι – ακόμα κι αν αυτοί οι λίγοι έχουν την κρατική εξουσία. Ακόμα και αν αυτοί δολοφονούν στο όνομα των Εβραίων. Επαναλαμβάνω λοιπόν: Δεν χρειάζεται να έχεις τοποθετηθεί για τις γενοκτονίες του Βελγίου στο Κονγκό για να μην καούν τα κόκαλά σου στην Τρεμπλίνκα. Ούτε να καταγγείλεις πρώτα τη Χιροσίμα για να εκφράσεις τη δίκαιη οργή σου για τον βομβαρδισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν από τις ΗΠΑ. Οι νεκροί δεν οφείλουν τίποτα. Ούτε κι οι ζωντανοί. Οι κοινότητες δεν είναι ομόλογα σε τράπεζα για να εξοφλούν ή για να δανείζονται ενοχές.

Η αλήθεια είναι ότι στη ρητορική, ο συμβολισμός μετρά. Και στην πραγματική ζωή, ακόμα περισσότερο. Στη ρητορική, το ποιος και πως επιλέγεις να καταγγείλεις έχει κρίσιμη σημασία. Ας το πούμε ξανά κι ας κουράζει τους αναγνώστες, οι εβραϊκές κοινότητες τοποθετούνται μέσω τέτοιων λογικών – όχι γιατί το δηλώνουν, αλλά γιατί ο τρόπος που γραφούν κάποιοι την Ιστορία τούς φόρτωσε αυτήν τη μοναδική ιδιότητα: του μονίμως υπόλογου. Αλλά δεν επέλεξαν αυτό το βάρος. Δεν το επέλεξαν οι Εβραίοι. Δεν το επέλεξαν τα έξι εκατομμύρια που κάηκαν. Ούτε όσοι κυνηγήθηκαν στην Ελλάδα, στη Γερμανία, στην Πολωνία. Και δεν θα το διατηρήσουμε ως μόνιμο τεκμήριο ενοχής, τώρα που το Ισραήλ σκοτώνει.

Είναι καθήκον μας να μιλήσουμε ανοιχτά: το κράτος του Ισραήλ είναι ένα κράτος-απαρτχάιντ. Ένα αποικιοκρατικό κράτος που παραβιάζει συστηματικά το διεθνές δίκαιο. Ένα κράτος που διαπράττει γενοκτονία. Αυτή τη θέση δεν την ανακαλώ. Την υποστηρίζω και την φωνάζω μαζί με εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο, ανάμεσά τους και χιλιάδες Εβραίους που έχουν το θάρρος να φωνάξουν: Όχι στο όνομα μας. Όμως, δεν μπορώ να συναινέσω στην έμμεση ή άμεση συλλογική στοχοποίηση κοινοτήτων. Δεν μπορώ να θεωρήσω «συμβολική» μια πράξη που, αν είχε γίνει από άλλους, θα είχε καταγγελθεί ως μίσος. Και σωστά θα είχε καταγγελθεί. Δεν μπορώ να δεχτώ την ιδέα ότι ο αντισημιτισμός είναι λιγότερο επικίνδυνος όταν προέρχεται από ανθρώπους που αναφέρονται στην αριστερά, στο φιλοπαλαιστινιακό και αντιπολεμικό κίνημα. Ας είμαστε ξεκάθαροι. Δεν υπάρχει, δεν υπήρξε, ούτε πρέπει να δώσουμε δικαίωμα να υπάρξει ένας διαχωρισμός σε καλή ή κακή συνθηματολογία του μίσους. Όσο και αν δεν αρέσει, δεν υπάρχει αντιρατσιστική ρητορεία που δικαιολογεί ρατσιστικές πρακτικές. Κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να το υπερασπιστούμε με κάθε νόμιμο τρόπο. 

Οι φίλοι της Παλαιστίνης δεν χρειάζονται ή μάλλον δεν χρειαζόμαστε τέτοια σκληρά, βίαια και άδικα, εκβιαστικά διλήμματα προς τους Εβραίους. Δεν χρειαζόμαστε... «πιστοποιητικά αθωότητας». Άλλωστε οι ίδιοι, με τους αγώνες μας στείλαμε τα «πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων» στα σκουπίδια τς Ιστορίας. Χρειαζόμαστε καθαρό λόγο, να μην χάνουμε το πολιτικό μας κέντρο. Να μην μας τυφλώνει ο πόνος και η οργή για την γενοκτονία. Χρειαζόμαστε να πούμε, ενωμένοι/ες/@: Όχι στον σιωνισμό, όχι στο κράτος-δολοφόνο του Ισραήλ αλλά και όχι στον αντισημιτισμό, όχι στη συλλογική ευθύνη, όχι στο συμβολικό μίσος. Γιατί αν δεν το πούμε εμείς, θα πει κάτι άλλο η Ακροδεξιά. Και θα το πει με τους δικούς της όρους.

Η απελευθέρωση της Παλαιστίνης δεν θα έρθει με την αναπαραγωγή της αντισημιτικής κουλτούρας. Θα έρθει όταν οι λαοί ενωθούν στη βάση του διεθνισμού, της ισότητας και της συντροφικότητας. Όχι όταν μετράμε δηλώσεις, και τιμωρούμε τη σιωπή. Όχι όταν κατασκευάζουμε εχθρούς με βάση τη θρησκεία τους. Όχι όταν ξεχνάμε πως «ποτέ ξανά» σημαίνει «ποτέ ξανά για όλους».

Ειρηναίος Μαράκης 

Χανιά, 26/6/2025

___

Η δήλωση του Τάκη Πολίτη

***

Φωτογραφία: Εβραίοι στο Λος Άντζελες διαμαρτύρονται για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα (2023) | Jews in LA protest for ceasefire in Gaza