Ο Λέον Τρότσκι και ο σοβιετικός θερμιδόρ

Είναι αρκετά γνωστό ότι κάθε επανάσταση μέχρι τώρα έχει ακολουθηθεί από μια αντίδραση, ή ακόμα και μια αντεπανάσταση. Αυτό, βέβαια, ποτέ δεν έχει σπρώξει το έθνος πίσω στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησε, αλλά έχει πάντα πάρει από το λαό τη μερίδα του λέοντος από τις κατακτήσεις του. Τα θύματα του πρώτου αυτού αντιδραστικού κύματος ήταν, κατά γενικό κανόνα, εκείνοι οι πρωτοπόροι, οι καθοδηγητές και οι υποκινητές που βρίσκονταν επικεφαλής των μαζών στην περίοδο της επαναστατικής επίθεσης. Στη θέση τους προωθήθηκαν άνθρωποι δεύτερης σειράς, σε συμμαχία με τους πρώην εχθρούς της επανάστασης. Κάτω από τη δραματική αυτή μονομαχία των «κορυφών» στην ανοιχτή πολιτική αρένα, βρίσκονταν οι μετατοπίσεις που είχαν γίνει στις σχέσεις ανάμεσα στις τάξεις, και, πράγμα όχι λιγότερο σπουδαίο, οι βαθιές αλλαγές στην ψυχολογία των πριν από λίγο επαναστατικών μαζών.(...)

Θα ήταν αφέλεια να φαντάζεται κανείς ότι ο Στάλιν, που προηγούμενα ήταν άγνωστος στις μάζες, βγήκε ξαφνικά από τα παρασκήνια οπλισμένος μ’ ένα πλήρες στρατηγικό πλάνο. Καθόλου. Πριν αυτός δοκιμάσει και αποφασίσει την πορεία του, η γραφειοκρατία δοκίμασε τoν ίδιο τον Στάλιν. Της πρόσφερε όλα τα αναγκαία εχέγγυα: το κύρος ενός παλιού μπολσεβίκου, ένα δυνατό χαρακτήρα, στενό ορίζοντα, και στενούς δεσμούς με την πολιτική μηχανή σαν τη μόνη πηγή της επιρροής του. Η επιτυχία του, ήταν μια έκπληξη πρώτα απ’ όλα για τoν ίδιο τον Στάλιν. Ήταν το φιλικό καλωσόρισμα της νέας κυρίαρχης ομάδας, που προσπαθούσε να απελευθερωθεί από τις παλιές αρχές και από τον έλεγχο των μαζών, και που χρειαζόταν έναν αξιόπιστο διαιτητή στις εσωτερικές υποθέσεις της. Πρόσωπο δεύτερης σειράς μπροστά στις μάζες, και στα γεγονότα της επανάστασης, ο Στάλιν αποκαλύφτηκε σαν ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της θερμιδοριανής γραφειοκρατίας, σαν ο πρώτος ανάμεσά τους.(...)

Η γραφειοκρατία νίκησε κάτι περισσότερο από την Αριστερή Αντιπολίτευση. Νίκησε το Μπολσεβίκικο Κόμμα. Νίκησε το πρόγραμμα του Λένιν, που ήταν ο κύριος κίνδυνος ενάντια στη μετατροπή των οργάνων του κράτους «από υπηρέτες της κοινωνίας σε αφέντες της κοινωνίας». Νίκησε όλους αυτούς τους εχθρούς, την Αντιπολίτευση, το Κόμμα και τον Λένιν, όχι με ιδέες και επιχειρήματα, αλλά με το δικό της κοινωνικό βάρος. Τα μολυβένια οπίσθια της γραφειοκρατίας ήταν πιο βαριά από το κεφάλι της επανάστασης. Αυτό είναι το μυστικό του σοβιετικού θερμιδόρ.

Λέον Τρότσκι (Λιεφ Νταβίντοβιτς Μπρόνσταϊν, Γιάνοφσκα Ουκρανία 1879 - Κογιοακάν Μεξικό 1940)