H δύναμη των συμβολισμών, του Ντέμη Κωνσταντινίδη

H δύναμη των συμβολισμών

γράφει ο Ντέμης Κωνσταντινίδης * 

 

Το ποιους ενοχλεί ένα αντιστασιακό τραγούδι -ύμνος του Ε.Α.Μ. λίγο πολύ το ξέρουμε ή έστω το υποπτευόμαστε, το γιατί είναι λίγο πιο σύνθετο... Περίσταση: μια -συνηθισμένη κατά τα άλλα- μαθητική παρέλαση. Αντιδράσεις: στα όρια του κωμικοτραγικού!

Άσχετα με τις προθέσεις του δημάρχου Χαλανδρίου και τις δηλώσεις που ακολούθησαν από όλες τις μεριές, το γεγονός της ανάκρουσης του αντιστασιακού ύμνου στη διάρκεια της παρέλασης, μας δίνει μια ευκαιρία: να αναστοχαστούμε πάνω στο νόημα του εορτασμού της συγκεκριμένης εθνικής επετείου. Τι ακριβώς γιορτάζουμε; (Μα, το ΟΧΙ!) Aπό ποιους, όμως, κι απέναντι σε ποιους ή -για να το θέσω καλύτερα- σε τι; (Μα, από τους Έλληνες απέναντι στους Ιταλούς!) Μόνο;

H απόκρουση των Ιταλών δεν μπορεί να νοηματοδοτηθεί επαρκώς, ξεκομμένη από τη συνέχειά της: την Εθνική Αντίσταση απέναντι στους κατακτητές που λεηλάτησαν, δήωσαν, βίασαν και δολοφόνησαν, απέναντι στον φασισμό-ναζισμό και τους θιασώτες του. Και, δυστυχώς, υπήρξαν και τέτοιοι...

(Μα, δεν αντιστάθηκαν όλοι;) Aσφαλώς όχι! Οι ντόπιοι συνεργάτες των κατακτητών συναγωνίζονταν σε αγριότητα τους προστάτες τους, υποδείκνυαν χωριά ολόκληρα και κατοίκους προς εκτέλεση. Η ελληνική ύπαιθρος είναι σπαρμένη από το αίμα αυτών των αθώων θυμάτων.

Η μεγαλύτερη και πιο εμβληματική αντιστασιακή οργάνωση, όχι μόνο σε πανελλαδικό, αλλά σε πανευρωπαϊκό ίσως επίπεδο, υπήρξε το Ε.Α.Μ. και το στρατιωτικό του σκέλος: ο Ε.ΛΑ.Σ. Το τιτάνιο έργο του έγινε αισθητό σε όλη την ελληνική επικράτεια, χείρα βοηθείας για τους αδυνάτους, φόβος και τρόμος για τις γερμανικές ορδές του θανάτου. Και -φυσικά- η τιμωρία για τους συνεργάτες τους ήταν άμεση και παραδειγματική!

«Συμμορίτες» αποκαλούσαν τους ελασίτες οι δυνάμεις κατοχής, «συμμορίτες» και η συνέχεια... του μετεμφυλιακού κράτους (μέχρι το 1981), που έδωσε αμνηστία, αλλά και θέσεις μέσα στον κρατικό μηχανισμό σε ταγματασφαλίτες (ή ταγματαλήτες όπως σοφά αποκαλούσε ο λαός αυτά τα αποβράσματα) -αναγνώρισε, μάλιστα, πολλούς από αυτούς ως «αντιστασιακούς»!- και επεφύλασσε ξερονήσια, φυλακίσεις και εκτελέσεις για πλήθος αντιστασιακών πατριωτών, που σε αρκετές περιπτώσεις δεν ασπαζόταν καν την κομμουνιστική ιδεολογία, αλλά πύκνωσαν αποφασιστικά και με αυταπάρνηση τις τάξεις του Ε.ΛΑ.Σ. Η ορολογία έχει πάντοτε τη σημασία της...

Ας έρθουμε, όμως, στο σήμερα. Γιατί -ΠΟΤΕ- δεν θυμάμαι να μιλήσαμε στο σχολείο για την απελευθέρωση του ‘44; Γιατί δεν μπορέσαμε -ΠΟΤΕ- να τη γιορτάσουμε, ενσωματώνοντάς την στην νίκη των λαών; Μα, ασφαλώς, γιατί τότε θα έπρεπε να πούμε όχι μόνο πώς ξεκίνησε ο πόλεμος, αλλά και ποιοι μπήκαν απελευθερωτές στις πόλεις λήγοντάς τον, έχοντας προηγουμένως διασφαλίσει τις ζωτικής σημασίας υποδομές τις, εκδιώκοντας τα τελευταία επικίνδυνα υπολείμματα των κατακτητών και των υποχωρούντων συνεργατών τους (κάποιοι από αυτούς τους ακολούθησαν μέχρι την καταρρέουσα Γερμανία). Και θα έπρεπε, τότε, να παραδεχτούμε και κάτι ακόμα: σε τέτοιες ταραγμένες και κρίσιμες περιόδους δεν υπάρχει η λεγόμενη «ουδετερότητα». Ή  αντιστέκεσαι ή δεν αντιστέκεσαι! Το ΟΧΙ, λοιπόν, για να έχει πραγματική αξία πρέπει να είναι -δίχως «τυφλά» σημεία και υπεκφυγές- διαρκές μέχρι την τελική απελευθέρωση.

*  O Ντέμης Κωνσταντινίδης γεννήθηκε το 1976 στη Θεσσαλονίκη. Έχει σπουδάσει Ιστορία και Αρχαιολογία στο Α.Π.Θ. και στη συνέχεια πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Μουσειολογία. Έχει εκδώσει τρεις ποιητικές συλλογές, από τον εκδοτικό οίκο University Studio Press: Διαθέσεις, 2009, Ιχθύων λόγος, 2011, Κι όμως, γελούν καλύτερα οι τζίτζικες, 2013. Το ίδιο έτος λαμβάνει το Β’ Βραβείο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ποίησης για τα 100 χρόνια Ελεύθερης Θεσσαλονίκης 1912 - 2012, που διοργάνωσε ο Σύλλογος Φίλων του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Θεσσαλονίκης, με το ποίημα Εξομολόγηση. Ποιήματα και κείμενά του δημοσιεύονται τακτικά στα προσωπικά του ιστολόγια, καθώς και σε τεύχη των περιοδικών fuctART και Vakxikon.gr, του οποίου είναι συνεργάτης.